Hãy thả lỏng tâm hồn

Cảm nhận tất cả nhịp đập của thế giới

Tìm cho bản thân sự tĩnh lặng

Mọi điều rối ren rồi cũng dễ dàng tháo gỡ

Kẻ khôn ngoan đi tìm thơ ngây

Đó là sự thấu triệt để hưởng thụ cuộc đời

Thứ Hai, 30 tháng 8, 2021

Thơ Hồ Xuân Hương - hay, tục và phá cách

Hồ Xuân Hương là một người thích viết thơ dâm tục, lại phóng khoáng. Cái mà đàn ông thời phong kiến còn e ngại không dám thể hiện, thì bà dám thể hiện. Có nhiều bài viết nói là Hồ Xuân Hương sử dụng cái tục như một vũ khí để tát vào mặt bọn quan lại thống trị, bọn vua chúa, bọn trí thức nghênh ngáo nhưng đã bị tha hóa về mặt đạo đức. Thực ra Hồ Xuân Hương chẳng tát vào ai cả, thơ Hồ Xuân Hương là nét phá cách châm chọc lại đi ngược lại thói cổ hủ của xã hội là chính. Bà là người giỏi làm thơ, tư tưởng phá cách mạnh mẽ, thích chuyện gió trăng, có xu hướng dâm đãng.


Ngày nay, những bài thơ dâm tục giống như thơ Hồ Xuân Hương chỉ nêu lên cái khoái cảm nam nữ cuộc đời, thường cũng chẳng phải đả kích ai. Những văn thơ như vậy thường vẫn bị xã hội coi là văn thơ hạng hai. Giả sử thơ Hồ Xuân Hương nếu xuất hiện ở thời đại ngày nay, thơ như vậy vẫn được người đọc ngầm yêu thích, nhưng nó vẫn chỉ được xếp vào loại văn thơ hạng 2. Nhưng vào bối cảnh phong kiến, một tiếng thơ phá cách ngược đời, chát chúa, ngạo nghễ, có khí phách thì dù nó vẫn có cái tục nhưng lại thành cái hay, thành điểm nhấn của thời đại.

Một số bài thơ Hồ Xuân Hương chân thực về suy nghĩ, rất đời và rất dâm dục. 


Đánh Cờ (Hồ Xuân Hương)

Chàng với thiếp đêm khuya trằn trọc,

Ðốt đèn lên đánh cuộc cờ người.

Hẹn rằng đấu trí mà chơi,

Cấm ngoại thuỷ không ai được biết.

Nào tướng sĩ dàn ra cho hết,

Ðể đôi ta quyết liệt một phen.

Quân thiếp trắng, quân chàng đen,

Hai quân ấy chơi nhau đà đã lửa.

Thoạt mới vào chàng liền nhảy ngựa,

Thiếp vội vàng vén phứa tịnh lên.

Hai xe hà, chàng gác hai bên,

Thiếp thấy bí, thiếp liền ghểnh sĩ.

Chàng lừa thiếp đương khi bất ý,

Ðem tốt đầu dú dí vô cung,

Thiếp đang mắc nước xe lồng,

Nước pháo đã nổ đùng ra chiếu.

Chàng bảo chịu, thiếp rằng chẳng chịu,

Thua thì thua quyết níu lấy con.

Khi vui nước nước non non,

Khi buồn lại giở bàn son quân ngà.


Quả Mít (Hồ Xuân Hương)

Thân em như quả mít trên cây

Da nó xù xì múi nó dày

Quân tử có yêu xin đóng cọc

Đừng mân mó nữa nhựa ra tay


Thiếu Nữ Ngủ Ngày

Mùa hè hây hẩy gió nồm đông,

Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng.

Lược trúc chải cài trên mái tóc,

Yếm đào trễ xuống dưới nương long.

Đôi gò Bồng đảo sương còn ngậm,

Một lạch Đào nguyên nước chửa thông.

Quân tử dùng dằng đi chẳng dứt,

Đi thì cũng dở, ở không xong.


Đánh Đu

Bốn cột khen ai khéo khéo trồng,

Người thì lên đánh kẻ ngồi trông,

Trai co gối hạc khom khom cật

Gái uốn lưng ong ngửa ngửa lòng.

Bốn mảnh quần hồng bay phấp phới,

Hai hàng chân ngọc duỗi song song.

Chơi xuân đã biết xuân chăng tá.

Cọc nhổ đi rồi, lỗ bỏ không!


Tát nước

Đang cơn nắng cực chửa mưa tè,

Rủ chị em ra tát nước khe.

Lẽo đẽo chiếc gầu ba góc chụm,

Lênh đênh một ruộng bốn bờ be.

Xì xòm đáy nước mình nghiêng ngửa,

Nhấp nhổm bên ghềnh đít vắt ve.

Mải việc làm ăn quên cả mệt,

Dạng hang một lúc đã đầy phè.


Trống thủng

Của em bưng bít vẫn bùi ngùi,

Nó thủng vì chưng kẻ nặng dùi,

Ngày vắng đập tung dăm bảy chiếc,

Đêm thanh tỏm cắc một đôi hồi,

Khi giang thẳng cánh bù khi cúi

Chiến đứng không thôi lại chiến ngồi.

Nhắn nhủ ai về thương lấy với,

Thịt da ai cũng thế mà thôi.


Cái giếng

Ngõ ngay thăm thẳm tới nhà ông,

Giếng tốt thanh thơi rất lạ lùng.

Cầu trắng phau phau đôi ván ghép,

Nước trong leo lẻo một dòng thông.

Cỏ gà lún phún leo quanh mép,

Cá diếc le te lội giữa dòng.

Giếng ấy thanh tân ai đã biết,

Đố ai dám thả nạ dòng dòng.



Thứ Năm, 15 tháng 10, 2020

Một chiều ngược gió - Bùi Sim Sim

Em ngược đường, ngược nắng để yêu anh
Ngược phố tan tầm, ngược chiều gió thổi
Ngược lòng mình tìm về nông nổi
Lãng du đi vô định cánh chim trời
.
Em ngược thời gian, em ngược không gian
Ngược đời thường bon chen tìm về mê đắm
Ngược trái tim tự bao giờ chai lặng
Em đánh thức nỗi buồn, em gợi khát khao xanh

Mang bao điều em muốn nói cùng anh
Chợt sững lại trước cây mùa trút lá
Trái Đất sẽ thế nào khi mầu xanh không còn nữa
Và sẽ thế nào khi trong anh không em?
.
Em trở về im lặng của đêm
Chẳng còn nữa người đông và bụi đỏ
Phố bỗng buồn tênh, bờ vai hút gió
Riêng chiều này - em biết, một mình em...
(Bùi Sim Sim)
.
Bài thơ được đọc ngược thành:

."Riêng chiều này – em biết, một mình em…
 Phố bỗng buồn tênh, bờ vai hút gió
 Chẳng còn nữa người đông và bụi đỏ
Em trở về im lặng của đêm
.
Và sẽ thế nào khi trong anh không em?
Trái Đất sẽ thế nào khi mầu xanh không còn nữa
Chợt sững lại trước cây mùa trút lá
Mang bao điều em muốn nói cùng anh

Em đánh thức nỗi buồn, em gợi khát khao xanh
Ngược trái tim tự bao giờ chai lặng
Ngược đời thường bon chen tìm về mê đắm
Em ngược thời gian, em ngược không gian
.
Lãng du đi vô định cánh chim trời
Ngược lòng mình tìm về nông nổi
Ngược phố tan tầm, ngược chiều gió thổi
Em ngược đường, ngược nắng để yêu anh"



Thứ Tư, 10 tháng 7, 2019

Đưa em về quê mẹ - Cải Lương

-Tôi hát bài ngày nào chia tay nghe tiếng đàn ngàn lời kêu than. Trách ai nở bắt nàng đi chàng mang vào thanh kiếm gẫy, bước đi mà đau đớn lòng tang tình tang tính tình tang,tang tính tình là tình tính tang

Chiến tranh gieo rách khúc sầu lở duyên mà đôi lứa, thôi đành thôi dành lìa xa tang tình tang tính tính tang

-Lệnh bà ơi..... hãy nghe hãy tiếp đây lời hát đoạn sau cùng chứa chang nổi niềm bi thảm của người mang thanh gươm........ gẫy. Mượn gió nhờ mây mang tiếng nói thê lương đến bạn tình chung rằng tóc xanh còn đây người tình xưa còn đó mà ai nởi quên lời thế hứa với ai để người mang thanh gươm gảy ôm trọn trong tim một nổi niềm thương nhớ biết gởi về ai biết tỏ củng ai cho vơi bớt thương..... sầu lệnh bà ơi hãy xem chuyện ngày xưa như giấc mộng qua rồi. Xin nhặt tất cả đốt tan thành tro bụi rồi hát bài tình biệt thiên thu. Lá thu rơi tại trời sui gió chướng tình chia lìa bỡi con tàu lả lay. Thôi thì buôn lõng đôi tay xem như mình đánh rơi vật quý nhất trong đời.

Ôi lời hát của ông chất chứa niềm bi thảm làm tôi nhớ lại một người thuở xa xưa. Hay lắm, ông hát hay lắm! Vậy thì ông hãy hát tiếp đi hãy hát tiếp đi ông.

-Lệnh bà ơi tôi đến dây k phải cầu xin xự sống mà muốn tận mắt nhìn thấy hạnh phúc của người hy xin cho người mình yêu được vui cười. Lệnh bà ơi tôi vẫn là tôi 1 tấm chân tình để tuổi xuân không qua đi vội vã cho cuộc đời bà luôn có mùa xuân. Nhiều khi một mình thơ thẩn tìm em, tìm về kỷ niệm trên phủ lương giang người ơi có thấu cho lòng tình tôi vẫn mãi trao nàng âm thầm ôm tiếng thở than. Nhưng kỷ niệm ngày xưa còn chi đâu nữa quê mẹ giờ đây tan tác bởi quân thù.

Tôi hát bài ngày nào chia tay nghe tiếng chàng nghẹn ngào thê lương trách ai gây cảnh lìa tan tình duyên mà đôi lứa.

-Nói thêm càng đâu đớn lòng tan tình tang tính tình tang

Ông là ai mà giữ bên mình mái tóc ông là ai mà giọng nói như Hạc Tùng

-Lệnh bà ơi ngày trước tôi là 1 thư sinh không quen cung kiếm vì giặc nhẫn tâm cướp mất vợ tôi trên đường về quê mẹ vì nổi nhớ thương biến thành căm hận tôi trở về đây tìm người xưa thì giờ đây đã vắng xa rồi

Hạc Tùng hãy nghe em nói.

-Xin vĩnh biệt

Tùng ơi xin đừng bỏ ra đi để lại nơi đây người vợ hiền chung thủy. Thương nhớ khôn nguôi có thấu chăng cho lòng trong suốt bao năm dài lòng mõi mòn nhớ thương chờ ai. Tháng năm vẫn luôn mong chờ ngày trùng phùng hát câu tình chung.

-Đường tình bây giờ thôi đành xa cách đắng cay tủi hờn tình ta như đả xa soi trách ai đã quên câu thề lòng nghẹn lòng nói không thành câu. Mắt anh đả tuôn lệ nhòa và tiếng cười tắt trên bờ môi....... thời gian thánh thót trôi nhanh khiến ai phụ tình ai, tình ta giờ đành chia xa bao tiếng yêu tan vào hư không

Hạc tùng ơi...... đừng vội trách em là người vong phụ em vẫn là em của người xưa cũ vẫn yêu anh với tấm chân tình tha thiết dù cho non mòn biển cạn én nhạn chia xa đôi đường cách trở nhưng lòng em vẫn chờ vẫn đợi nguyện trọn đời không vong phụ đổi thay. Tùng ơi anh có biết chăng mỗi lúc đông sang là lòng em tan nát suối lệ trào dâng cho số phận hống nhan bạc phước giữa phong trần. Hãy hiểu cho em đang sống trong cảnh cá chậu chim lồng, có nhớ có thương thì củng đành khóc hận giữa bốn bề vây chặt bởi quân Nguyên... lúc đêm về ôi thương nhớ vô biên phải cười nói cho qua ngày đoạn tháng. Có biết chăng đó là 1 linh hồn đã chết cố gượng sống chờ mong ngày hội ngộ trùng phùng. Nhiều đêm 1 mình thương nhớ về anh tìm về kỷ niệm trên phủ lương giang người ơi có thấu cho lòng, tình em vẫn gởi trao chàng âm thầm ôm tiếng thỡ than. Tình của đôi ta là bướm là hoa đi vào lối mộng chợt tỉnh cơn mê sang bằng cách trở anh ơi xin đừng nói lời biệt ly tình này thiên thu vạn đá không phai còn gì nửa đâu mà buồn với nhớ ôi giấc mơ còn trong nhịp thở mình yêu nhau đành phài xa nhau ôi giấc mơ sao đả vội chia lìa. Lời nguyền từ đây dù cho cách ngăng cho dấu thời gian làm mờ đi mau kỷ niệm em đã nguyện yêu ai là yêu đến trọn đời.

Tỳ bà hành - Bạch Cư Dị

Bến Tầm Dương canh khuya đưa khách
Quạnh hơi thu , lau lách đìu hiu
Người xuống ngựa, khách dừng chèo
Chén quỳnh mong cạn, nhớ chiều trúc ti

Say những luống ngại khi chia rẽ
Nước mênh mông đượm vẻ gương trong
Đàn ai nghe vẳng bên sông
Chủ khuây khỏa lại, khách dùng dằng xuôi

Tìm tiếng sẽ hỏi ai đàn tá ?
Dừng dây tơ nấn nà làm thinh
Đời thuyền ghé lại thăm tình
Chong đèn, thêm rượu, còn dành tiệc vui

Mời mọc măi, thấy người bỡ ngỡ
Tay ôm đàn che nửa mặt hoa
Vặn đàn mấy tiếng dạo qua
Dẫu chưa nên khúc tình đà thoảng hay

Nghe não ruột mấy dây buồn bực
Dường than niềm tấm tức bấy lâu
Mày chau tay gẩy khúc sầu
Giải bày hết nỗi trước sau muôn vàn

Ngón buông, bắt khoan khoan dìu dặt
Trước Nghê Thường, sau thoắt Lục Yêu
Dây to nhường đổ mưa rào
Nỉ non dây nhỏ khác nào chuyện riêng

Tiếng cao thấp lựa chen lần gẩy
Mâm ngọc đâu bỗng nẩy hạt châu
Trong hoa oanh ríu rít nhau
Nước tuôn róc rách chảy mau xuống ghềnh

Nước suối lạnh, dây mành ngừng đứt
Ngừng đứt nên phút bật tiếng tơ
Ôm sầu, mang giận ngẩn ngơ
Tiếng tơ lặng ngắt bây giờ càng hay

Bình bạc vỡ tuôn đầy dòng nước
Ngựa sắt giong, xô xát tiếng đao
Cung đàn trọn khúc thanh tao
Tiếng buông xé lụa , lựa vào bốn dây

Thuyền mấy lá đông tây lặng ngắt
Một vầng trăng trong vắt lòng sông
Ngậm ngùi đàn bát xếp xong
Áo xiêm khép nép hầu mong giãi lời

Rằng "xưa vốn là người kẻ chợ
Cồn Hà Mô trú ở lân la
Học đàn từ thuở mười ba
Giáo phường đệ nhất sổ đà chép tên

Gă Thiện tài sợ phen dừng khúc
Ả Thu nương ghen lúc điểm tô
Ngũ Lăng chàng trẻ ganh đua
Biết bao the thắm chuốc mua tiếng đàn

Vành lược bạc gãy tan nhịp gõ
Bức quần hồng hoen ố rượu oi
Năm năm lần lữa vui cười
Mải trăng hoa chẳng đoái hoài xuân thu

Buồn em trảy lại lo dì thác
Sầu hôm mai đổi khác hình dung
Cửa ngoài xe ngựa vắng không
Thân già mới kết duyên cùng khách thương

Khách trọng lợi, khinh đường ly cách
Mải buôn chè sớm tếch nguồn khơi
Thuyền không, đậu bến mặc ai
Quanh thuyền trăng dãi, nước trôi lạnh lùng

Đêm khua, sực nhớ vòng tuổi trẻ
Chợt mơ màng dòng lệ đỏ hoen
Nghe đàn ta đã chạnh buồn
Lại rầu nghe nỗi nỉ non mấy lời

Cùng một lứa bên trời lận đận
Gặp gỡ nhau lọ sẵn quen nhau
Từ xa Kinh khuyết bấy lâu
Tầm dương đất trích gối sầu hôm mai

Chốn cùng tịch lấy ai vui thích
Tai chẳng nghe đàn địch cả năm
Sông Bồn gần chốn cát lầm
Lau vàng, trúc vơ, âm thầm quanh hiên

Tiếng chi đó nghe liền sớm tối
Cuốc kêu sầu, vượn hót véo von
Hoa xuân nở, nguyệt thu tròn
Lần lần tay chuốc chén son ngập ngừng

Há chẳng có ca rừng, địch nội ?
Giọng líu lo, buồn nỗi khó nghe
Tỳ bà nghe dạo canh khuya
Dường như tiên nhạc gần kề bên tai

Hãy ngồi lại gẩy chơi khúc nữa
Sẽ vì nàng soạn sửa bài ca "
Đứng lâu dường cảm lời ta
Lại ngồi lựa phím đàn đà kíp dây

Nghe não ruột khác tay đàn trước
Khắp tiệc hoa sướt mướt lệ rơi
Lệ ai chan chứa hơn người ?
Giang Châu tư mã đượm mùi áo xanh

Bản dịch : Phan Huy Vinh


Bến Tầm Dương:
Tên sông thuộc tỉnh Giang Tây Trung Quốc chảy qua huyện Cửu Giang đời Đường, nhà thơ Bạch Cư Dị đang làm quan ở kinh đô, bị giáng chức về làm Tư Mã quận Cửu Giang (Tức quận Giang Châu). ở đây, trong một lần tiễn bạn ở bến sông Tầm Dương, nhà thơ gặp một cô gái giang hồ trên sông, cô gái vốn là một tay đánh đàn tỳ bà nổi tiếng ở kinh đô Tràng An lưu lạc về đây. Nghe đàn Tì bà, lại nghe cô gái kể lể về cảnh ngộ rủi ro, nhà thơ cảm khái làm bài "Tỳ Bà hành" nổi tiếng được truyền tụng đến ngày nay và được Phan Huy Ích dịch ra tiếng Việt.


Thứ Năm, 27 tháng 6, 2019

Giải thích nghĩa tào khang

Nghĩa tào khang hàm ý theo nghĩa bóng là khổ cực cũng cùng nhau chia sẻ. Theo nghĩa đen thì “tào” là cái máng, cái chậu cho súc vật ăn; còn “khang”  là cám gạo. Nghĩa tào khang là cực khổ nghèo khó với cái máng lợn rách vẫn cùng nhau vượt qua, khi giầu có thì cũng chung thủy trân trọng những ngày ân nghĩa mà không thay lòng đổi dạ.



Tào khang chi thê bất khả hạ đường, bần tiện chi giao mạc khả vong”, nghĩa là vợ chồng lấy nhau từ lúc khổ cực chẳng nên bỏ, bạn bè kết giao từ thuở hèn chẳng nên mất.

Trong bài hát Dạ Cổ Hoài Lang, có câu "xin đó đừng phụ nghĩa tào khang". Nhắn nhủ người chồng đi chiến trường xa đừng quên tình nghĩa vợ chồng son sắt có nhau. Những khó khăn cùng trải qua cũng chính là chân tình.

Vậy ngược lại những vợ chồng trong chắn ấm đệm êm, có nghĩa tào khang - cùng trải qua thử thách khổ cực. Tào khang lúc này lại là ước lệ tượng trưng cho tình cảm gắn bó chân thành với nhau. Dẫu khó khăn hay sung sướng thì đủ sức nắm tay nhau đi tới cuối con đường.

Cô hái mơ - Nguyễn Bính

Thơ thẩn đường chiều một khách thơ
Say nhìn xa rặng núi xanh lơ
Khí trời lặng lẽ và trong trẻo
Thấp thoáng rừng mơ cô hái mơ

Hỡi cô con gái hái mơ già
Cô chửa về ư? Đường thì xa
Mà cái thoi ngày như sắp tắt
Hay cô ở lại về cùng ta?

Nhà ta ở dưới gốc cây dương
Cách động Hương Sơn nửa dặm đường
Có suối nước trong tuôn róc rách
Có hoa bên suối ngát đưa hương

Cô hái mơ ơi!
Chả giả lời nhau lấy một lời
Cứ lặng rồi đi, rồi khuất bóng
Rừng mơ hiu hắt lá mơ rơi...



Thứ Hai, 21 tháng 1, 2019

Nếu anh còn trẻ - Hoàng Cầm

Nếu anh còn trẻ - Hoàng Cầm

Nếu anh còn trẻ như năm cũ
Quyết đón em về sống với anh
Những buổi chiều buồn phơ phất lại
Anh đàn em hát níu xuân xanh


Nhưng thuyền em buộc bờ sông hận
Anh chẳng quay về bến trúc thương
Năm tháng em ca trong ánh nguyệt
Bao giờ em hết nợ Tầm Dương?


Nếu có ngày mai anh trở gót
Quay về thăm lại bến thu xa
Thì đôi mái tóc không xanh nữa
Mây trắng đêm vàng sẽ thướt tha




Tình cầm ( phổ nhạc : Phạm Duy)

Nếu anh còn trẻ như năm cũ
Quyết đón em về sống với anh
Rồi những chiều vàng phơ phất lại
Anh đàn, em hát níu xuân xanh

Nhưng thuyền em buộc bên sông hận
Anh chẳng quay về với trúc tơ
Ngày tháng Tỳ Bà vương ánh nguyệt
Mộng héo bên song vẫn đợi chờ

Có mây bàng bạc gây thương nhớ
Có ánh trăng vàng soi giấc mơ
Có anh ngồi lặng so phím cũ
Mong chờ em hát khúc xuân xưa

Nếu có ngày nào em quay gót
Lui về thăm lại bến thu xa
Thì đôi mái tóc không xanh nữa
Mây bạc, trăng vàng vẫn thướt tha...